Blogposts

Blog

Geplaatst op zondag 15 mei 2011 @ 23:14 door Calamandja , 1358 keer bekeken

Zou u uw leven overdoen? Dat was de openingsvraag op het Feest van de Filosofie. Een allesomvattende vraag want als u ja zegt, betekent het dat u het een goed leven vindt en niet in het minst dat u de mindere kanten erbij neemt en onder ogen kunt zien.
Alles hangt samen, weten filosofen en zo was het ook op het Feest van de Filosofie, georganiseerd door het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte van de K.U.Leuven. De titel van de bijeenkomst luidde 'Het echte leven' waarbij 'echt' eigenlijk voor 'goed' staat en 'goed' op zijn beurt wordt ingevuld met moraliteit en levenskunst. 

Of we ook bereid zijn om ons leven over te doen, was de pertinente vraag die de Joods Amerikaanse filosofe Suzan Neiman in de openingslezing de zaal in gooide. Een vraag die zoals Neiman vertelde slechts sinds de Verlichting en het begin van de moderne tijd wordt gesteld, omdat voor die tijd ziekte en oorlog mensen volkomen fatalistische stemden en het leven als een miserabele puinhoop werd gezien. 

De Stoïcijnen in de oudheid stelden het dan ook zo voor dat je slechts een soort van geluk kon kennen als je je neerlegde bij het gebrek aan controle over de loop der dingen en je concentreerde op je eigen ziel. 

Vanaf de moderne tijd duikt echter het idee op dat er zoiets zou bestaan als een 'recht op geluk'. De Verlichtingsdenker Immanuel Kant stelt echter meteen nuchter vast dat het geen kwestie van puur geluk kan zijn, wel van deugd. Bestaat er dan een verband tussen deugd en een goed leven? Kun je geluk verdienen? 

Filosofen als Leibniz vinden dat alvast een zelfgenoegzame gedachte omdat de wereldorde door God is vastgelegd. En Kant weet ook wel dat deugd geen garantie voor een beloning vormt. Het gebrek aan controle over de gebeurtenissen blijft nu eenmaal bestaan, in welke tijd men ook leeft. Daarom concentreert Kant zich op de intentie waarmee men dingen moet aanpakken, de gevolgen van zijn daden vormen een heel andere kwestie. 

Goed leven is aldus een opdracht op zich, volgens Kant. En dat is geen gemakkelijke klus, legt Neiman uit. Een handelaar die eerlijk is en daarvan zijn handelsmerk maakt kan dat om twee redenen doen. Hij kan integer zijn en dan heeft zijn eerlijkheid een morele basis maar het kan ook zijn dat hij puur opportunistisch handelt en hij vanwege zijn goed imago meer klanten verwacht. 

Een tweede argument tegen de automatische verbondenheid van deugd en geluk ligt voor het grijpen in de wereld om ons heen. Daarin zijn de voorbeelden van 'onschuldig lijden' legio, zij beantwoorden de vraag of men geluk kan verdienen afdoend. 

De deugd om de deugd, vormt het enige antwoord volgens Kant. Als men met een goede intentie handelt zal men zich altijd beter voelen dan wanneer men dat niet had gedaan. En daarin bestaat het enige verband tussen het goede leven en de deugd. Doe wat u moet doen en u zal gelukkiger zijn dan wanneer u het had nagelaten, vat Neiman samen. Het leven is een project en u moet altijd vooruitgang nastreven. Stilstaan, ook in hedonistisch geluk, is 'boring to death' besluit ze. 

Susan Neiman schreef o.m. het boek 'Morele helderheid, Goed en kwaad in de 21 ste eeuw' uitgegeven bij Ambo/Anthos 


Reacties

Er zijn nog geen reacties geplaatst.

Plaats een reactie

Je moet ingelogd zijn om een reactie te mogen plaatsen. Klik hier om in te loggen.