Beelddenkers & HSP

De Dalai Lama was drie dagen in Nederland. Op een zondagochtend verzorgde hij een Boeddhistische les in de grote zaal van Ahoy, over ‘de drie hoofdzaken van het pad’. Duizenden geïnteresseerden reisden ervoor naar Rotterdam. Ik had nog nooit over de ‘hoofdzaken van het pad’ gehoord en nog nooit een les over het Boeddhisme meegemaakt, laat staan een les van de Dalai Lama, geestelijk leider van de Tibetanen en winnaar van de Nobelprijs van de vrede.

Er is veel te doen om de Tibetaanse geestelijke. Politiek. Maar ik werd tijdens de les van de Dalai Lama vooral aan het denken gezet over de eindeloze wijsheid van de wet van oorzaak en gevolg. Voor Boeddhisten is dit waarschijnlijk niets nieuws – oorzakelijkheid is een belangrijk concept in het Boeddhisme. Maar voor mij was het een waardevolle ontdekking. Deze vier perspectieven houden me aan het denken sinds de lezing.

1. Wij zíjn oorzaak en gevolg

Boeddhisten geloven niet in een ‘onafhankelijk zelf’, legde de Dalai Lama uit. Iedere ‘zelf’ is afhankelijk, van anderen en van alles wat er om je heen gebeurt. Dit afhankelijke zelf is een uitwerking van causaliteit: hoe dingen ontstaan is afhankelijk van een oorzaak. Ons heden is afhankelijk van ons verleden. ‘Zie jezelf niet als iets absoluut bestaands’, zei de Dalai Lama. We zijn niet alleen ons karakter, onze genen en onze opvoeding. We zijn ook wat we doen en denken, en dat kunnen we veranderen. ‘Karma’ betekent handeling: de actie die je onderneemt die gevolgen heeft voor je huidige leven of je volgende leven. We zijn dus zelf verantwoordelijk voor onze levensomstandigheden.

2. Lijden is niet blijvend

Ik hoor het zo vaak voorbij komen: ‘Waarom moet mij dit overkomen?’ De Dalai Lama vroeg het in het begin van zijn lezing ook: ‘Waar komt het lijden vandaan?’ Hij legde uit: ‘Lijden komt niet zonder reden tot stand, maar het is ook niet blijvend. Boeddha heeft onderwezen dat alles om ons heen in onderlinge afhankelijkheid bestaat. Dus onze situatie, onze gevoelens van lijden komen niet zonder oorzaak. Deze gevoelens komen door de omstandigheden die wij zelf creëren. Uiteindelijk gaat het over de vraag: hoe kun je het lijden opheffen?’

3. Het mysterieuze van verborgen oorzaken

Het blijkt allemaal niet zo simpel te zijn welke oorzaken en gevolgen zich in jouw leven tonen. Karma is de opeenhoping van oorzaken en gevolgen die diep in ons leven liggen en vaak op een onzichtbare manier ons leven nu en in de toekomst beïnvloeden. Maar we kunnen wél onze toekomst creëren door de handelingen die we nu doen. De Dalai Lama zei: ‘Door het beter begrijpen van oorzaak en gevolg, zul je begrijpen hoe je negatieve activiteiten kunt vermijden.’

4. Oorzaak en gevolg en kwantumfysica

De Dalai Lama ziet zelfs in de kwantumfysica de wet van oorzaak en gevolg terug. Hij vertelde: ‘Als er oorzaak is, dan is er gevolg. Maar op een subtiel niveau begrijp je dat het gevolg afhankelijk is van de oorzaak. Dus ze kunnen niet zonder elkaar. Die onderlinge afhankelijkheid zien we ook in de kwantumfysica. Wat is er verder nog naast vorm, kleur, en materie? Dat is moeilijk om vast te stellen. Want als je dat gaat reduceren, dan kom je aan bij atomen. Als je dan nog verder gaat reduceren, dan zie je dat er op het allerkleinste niveau niets is, dan is er geen materie meer. En dat is een dilemma: want wat is dan de realiteit? De realiteit is alleen maar mentale reflectie van de geest.

‘Dat geldt ook voor tijd. We hebben het wel eens over de vorige eeuw en de volgende eeuw. Het heden en de toekomst. Maar al die tijdsindelingen hangen van elkaar af. Dagen zijn van elkaar afhankelijk. Dus eigenlijk bestaat het heden helemaal niet, want die bestaat alleen maar in afhankelijkheid van verleden en toekomst. Dus, het heden is een soort projectie.’

Het idee van wat in de kwantumfysica nu heerst over de materie, dat die op een absoluut niveau niet bestaat, dat geldt ook voor ons bewustzijn, vervolgende de Dalai Lama. ‘Bewustzijn is niet absoluut. Het is afhankelijk van alles. Er is niets blijvends aan. Het is veranderlijk, en we hebben er zelf invloed op, door de wet van oorzaak en gevolg.’

‘s Middags gaf de Dalai Lama de lezing ‘Welzijn, wijsheid en compassie, pleidooi voor een seculiere benadering’, die te volgen was via een livestream. Gemist? Geen probleem! Kijk hier de lezing terug.

- Bron: theoptimist.nl